Με αφορμή την ανακήρυξη της Vjosa (ο Αώος στα Αλβανικά) ως Εθνικό Πάρκο κατηγορίας II της IUCN, το Μάρτιο του 2023, το National Geographic έκανε ένα εκτενές αφιέρωμα στους ποταμούς ελεύθερης ροής, αναλύοντας πώς η Vjosa έγινε το πρώτο πάρκο άγριου ποταμού στην Ευρώπη και πυροδότησε ένα κίνημα για την παγκόσμια προστασία και διατήρηση των εσωτερικών υδάτων, θέτοντας στην ουσία τα ποτάμια στο επίκεντρο μίας θεσμικά προστατευόμενης περιοχής, σε αντίθεση με την έως τώρα προσέγγιση όπου τα ποτάμια είναι μέρος μίας χερσαίας προστατευόμενης περιοχής. Τι χρειάζεται, λοιπόν, για να σωθούν τα ποτάμια του κόσμου, που απειλούνται σήμερα από πλήρη κατακερματισμό και σύμφωνα με τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες είναι τα πιο υποβαθμισμένα σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα οικοσυστήματα, όπως τα χερσαία ή τα θαλάσσια;
“Για να προστατέψεις ένα ποτάμι πρέπει να εστιάσεις πρώτα στο ίδιο το ποτάμι”, λέει ο Ulrich Eichelmann, επικεφαλής της καμπάνιας Save the Blue Heart of Europe, στο National Geographic.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το καθεστώς του Εθνικού Πάρκου της Vjosa απαγορεύει την κατασκευή φραγμάτων ή τις εξορύξεις, αφήνει όμως χώρο για άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός. Η Vjosa που αντιμετώπισε τεράστιες προκλήσεις και απειλές από την κατασκευή πολυάριθμων υδροηλεκτρικών φραγμάτων, ρέει τώρα ανεμπόδιστη επιδεικνύοντας τα γαλαζοπράσινα νερά της που αστράφτουν μέσα στα ορεινά τοπία της Αλβανίας. Ο δρόμος, όμως δεν ήταν εύκολος. Αναπτύχθηκε μία πολυετής μεγάλων διαστάσεων εκστρατεία για την προστασία της Vjosa, η οποία έτυχε της συντριπτικής δημόσιας υποστήριξης του κόσμου και περιλάμβανε δικαστικούς αγώνες και άσκηση πίεσης προς την Αλβανική Κυβέρνηση. Η αμερικανική εταιρεία Patagonia στήριξε αυτές τις προσπάθειες με σχεδόν ένα εκατομμύριο δολάρια και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις με την Αλβανική Κυβέρνηση.
Ωστόσο, μένει να γίνει ακόμα πολλή δουλειά, όχι μόνο για να τεθεί το Εθνικό Πάρκο Vjosa σε λειτουργία, αλλά και για να επεκταθεί και πέρα από τα Αλβανικά σύνορα, στο Ελληνικό τμήμα του ποταμού, δηλαδή στον Αώο και τους παραποτάμους του, Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη.
Στο μεταξύ, οι προστάτες και ήρωες των ποταμών άλλων χωρών στρέφουν την προσοχή τους και στους δικούς τους άγριους ποταμούς, που θα μπορούσαν και εκείνοι να αποκτήσουν το ίδιο καθεστώς, Εθνικού Πάρκου Άγριου Ποταμού.
Η Besjana Guri από την EcoAlbania λέει ότι η Vjosa μπορεί “να αποτελέσει έμπνευση για όλες τις κοινότητες που αγωνίζονται για τη διάσωση των ποταμών τους. Το μήνυμά μας προς αυτούς είναι ότι είναι δυνατόν να κερδηθεί αυτός ο αγώνας όσο δύσκολος και αν φαίνεται”.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο του National Geographic, εδώ.
