Το Σάββατο, 20 Μαΐου 2023, πραγματοποιήθηκε ενημερωτική εκδήλωση στο Κεφαλοχώρι Κόνιτσας, κατά την οποία παρουσιάστηκε σε κατοίκους και φορείς η διασυνοριακή προσπάθεια προστασίας του ποταμού Αώου/Vjosa.
Κεντρικοί ομιλητές της εκδήλωσης ήταν η Συντονίστρια Προγράμματος για το Νερό στο MedINA, Αλεξάνδρα Παππά, η Άσπα Σκαπέρδα, Εκπρόσωπος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων Αετομηλίτσας & του Συλλόγου Αετομηλιτσιωτών Γράμμου και ο Καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Βασίλης Νιτσιάκος. Το παρών έδωσαν και εκπρόσωποι από τους πολιτιστικούς συλλόγους των Μαστροχωρίων – χωριών του Σαραντάπορου, παραπόταμου του Αώου.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασής της, η Αλεξάνδρα Παππά αναφέρθηκε στην αξία ύπαρξης των ρεμάτων και τη σχέση που τα συνδέει με τους κύριους ποταμούς και παραποτάμους τους εντός ενός ενιαίου υδρογραφικού συστήματος. Επίσης, ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους για την εκστρατεία «Σώστε τη μπλε καρδιά της Ευρώπης», κάνοντας μία σύντομη αναδρομή στην ιστορία της. Εστιάζοντας στον ποταμό σύμβολο της εκστρατείας, τον Αώο/Vjosa, τόνισε την αναγκαιότητα της προστασίας του ως του μεγαλύτερου και μοναδικού διασυνοριακού ποταμού ελεύθερης ροής σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μίλησε για την πρωτοβουλία των Αλβανικών Αρχών να ανακηρύξουν Εθνικό Πάρκο τον ποταμό Vjosa και για τις δεκαετείς, κοινές προσπάθειες της Κοινωνίας των Πολιτών, των επιστημόνων, των ακτιβιστών και των αφοσιωμένων υποστηρικτών προς αυτή τη θεσμική κατοχύρωση του ποταμού στο αλβανικό έδαφος. Τέλος, ενημέρωσε το κοινό για τα 49 υδροηλεκτρικά έργα που σχεδιάζονται στη λεκάνη απορροής του Αώου στην Ελλάδα, τις πολιτικές δεσμεύσεις -σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο- για την προστασία του ποταμού και στο ελληνικό έδαφος και για τις συλλογικές ενέργειες που μπορούν να υλοποιηθούν, προκειμένου ο Αώος να παραμείνει «ελεύθερος» και για τις επόμενες γενιές.
Στη συνέχεια, η Άσπα Σκαπέρδα έκανε εκτενή αναφορά στον τρόπο προώθησης, αδειοδότησης και εφαρμογής των υδροηλεκτρικών έργων, στις αρνητικές επιπτώσεις που δύνανται να επιφέρουν στα ρέματα των ποταμών, στη χλωρίδα και την πανίδα του τόπου αλλά και εν γένει στο περιβάλλον. Παράλληλα, επικεντρώθηκε στη σημασία συμμετοχικών δράσεων ενημερωτικού χαρακτήρα, αλλά και στην εμπλοκή κοινού και φορέων στις δημόσιες διαβουλεύσεις, προκειμένου να αποτραπεί η κατασκευή των έργων και να προστατευθούν ο Αώος, ο Σαραντάπορος και ο Βοϊδομάτης και τα ρέματα αυτών.
Τέλος, ο Βασίλης Νιτσιάκος έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα μέσω της ομιλίας του: «Να σπεύσουμε όλοι, να προστατεύσουμε τον τόπο μας». Μεταξύ άλλων, υποστήριξε πως ο Αώος δεν ενώνει μόνο δύο κράτη. Αποτελεί ένα ενιαίο οικοσύστημα, το οποίο εάν καταστραφεί θα καταρρεύσει μαζί του ο πολιτισμός και θα χαθεί η εθνική και συλλογική μνήμη. Μίλησε για τις μελέτες που έχουν εκπονηθεί σχετικά με την πολυμορφία του ποταμού, τον αποτελεσματικό αγώνα που έδωσε η Αλβανία προστατεύοντας τη Vjosa, αλλά και τις προσπάθειες που χρειάζεται να καταβάλλουμε όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά για την αποτροπή υδροηλεκτρικών έργων στη λεκάνη απορροής του Αώου και τη θεσμική του προστασία.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τις παρεμβάσεις από τους πολιτιστικούς συλλόγους χωριών των Μαστροχωρίων, οι οποίοι αποφάσισαν να συστήσουν μία κοινή επιτροπή για την παρακολούθηση των ζητημάτων που τέθηκαν κατά τη διάρκειά της.
Ευχαριστούμε τον Σύλλογο Αετομηλιτσιωτών Γράμμου για την πρόσκληση, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κεφαλοχωρίου για την φιλοξενία και τους εκπροσώπους και κατοίκους των χωριών Δροσοπηγή, Καστάνιανη, Αετομηλίτσα, Γοργοπόταμος, Πυρσόγιαννη, Πλαγιά και Βούρμπιανη για την παρουσία τους και το γόνιμο διάλογο που ακολούθησε.
